Lúc đầu Đoàn 559 chỉ có Tiểu đoàn 301 với 440 người làm nhiệm vụ soi, mở tuyến đường, gùi thồ một số hàng, đón đưa một số cán bộ, chiến sĩ từ miền Bắc vào miền Nam. Đoàn 559 từng bước phát triển nhiều đơn vị: bộ binh, phòng không, công binh, vận tải ô tô, vận tải đường sông (suối), đường ống xăng dầu... đủ sức bảo đảm hành quân, cơ động các lực lượng tăng cường cho các chiến trường, tác chiến (độc lập và phối hợp với các lực lượng bạn), bảo vệ tuyến tuyến vận tải chiến lược và tham gia nhiệm vụ quốc tế.
Năm 1960, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng Tư lệnh ra quyết định nâng quy mô, tổ chức Đoàn 559 thành đơn vị tương đương cấp sư đoàn và thành lập Trung đoàn 70, năm 1961 thành lập thêm Trung đoàn 71.
Ngày 3 tháng 4 năm 1965, Quân ủy Trung ương ra nghị quyết số 54/QUTƯ nâng quy mô tổ chức Đoàn 559 (tương đương cấp sư đoàn) lên thành một đơn vị tương đương cấp quân đoàn đặt dưới sự lãnh đạo về mọi mặt của Quân ủy Trung ương. Đến tháng 6 năm 1970, Quân ủy Trung ương tổ chức lại Đoàn 559 thành đơn vị tương đương quân đoàn do Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng Tư lệnh lãnh đạo, chỉ huy; lực lượng gồm có 5 bộ tư lệnh khu vực (tương đương sư đoàn): 470, 471, 472, 473 và 571 với gần 30 binh trạm, Mặt trận 968 (sau chuyển thành Sư đoàn bộ binh 968) và hàng chục trung đoàn, tiểu đoàn binh chủng, bộ đội chuyên môn. Quân số đến tháng 4 năm 1975 lên tới hơn 90.000 người[1].
Trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, Đoàn 559 đã mở hàng chục nghìn kilômét đường chiến lược Đông Trường Sơn và Tây Trường Sơn, tiến hành hàng chục nghìn trận chiến đấu phòng không, hàng chục nghìn trận chiến đấu chống biệt kích, càn quét của đối phương, bắn rơi nhiều máy bay, diệt hàng chục nghìn quân đối phương; vận chuyển hơn 1 triệu tấn hàng (có hơn 500.000 tấn giao cho chiến trường B), bảo đảm cho hàng triệu lượt người và binh khí kỹ thuật hành quân[1]. Sau năm 1975, Đoàn 559 được tổ chức thành Binh đoàn 12 với nhiệm vụ xây dựng lại Đường mòn Hồ Chí Minh thành tuyến đường phục vụ kinh tế, quốc phòng.
---------------------------------------------------------------
Năm 1960, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng Tư lệnh ra quyết định nâng quy mô, tổ chức Đoàn 559 thành đơn vị tương đương cấp sư đoàn và thành lập Trung đoàn 70, năm 1961 thành lập thêm Trung đoàn 71.
Ngày 3 tháng 4 năm 1965, Quân ủy Trung ương ra nghị quyết số 54/QUTƯ nâng quy mô tổ chức Đoàn 559 (tương đương cấp sư đoàn) lên thành một đơn vị tương đương cấp quân đoàn đặt dưới sự lãnh đạo về mọi mặt của Quân ủy Trung ương. Đến tháng 6 năm 1970, Quân ủy Trung ương tổ chức lại Đoàn 559 thành đơn vị tương đương quân đoàn do Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng Tư lệnh lãnh đạo, chỉ huy; lực lượng gồm có 5 bộ tư lệnh khu vực (tương đương sư đoàn): 470, 471, 472, 473 và 571 với gần 30 binh trạm, Mặt trận 968 (sau chuyển thành Sư đoàn bộ binh 968) và hàng chục trung đoàn, tiểu đoàn binh chủng, bộ đội chuyên môn. Quân số đến tháng 4 năm 1975 lên tới hơn 90.000 người[1].
Trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, Đoàn 559 đã mở hàng chục nghìn kilômét đường chiến lược Đông Trường Sơn và Tây Trường Sơn, tiến hành hàng chục nghìn trận chiến đấu phòng không, hàng chục nghìn trận chiến đấu chống biệt kích, càn quét của đối phương, bắn rơi nhiều máy bay, diệt hàng chục nghìn quân đối phương; vận chuyển hơn 1 triệu tấn hàng (có hơn 500.000 tấn giao cho chiến trường B), bảo đảm cho hàng triệu lượt người và binh khí kỹ thuật hành quân[1]. Sau năm 1975, Đoàn 559 được tổ chức thành Binh đoàn 12 với nhiệm vụ xây dựng lại Đường mòn Hồ Chí Minh thành tuyến đường phục vụ kinh tế, quốc phòng.
---------------------------------------------------------------
Chỉ huy, Lãnh đạo qua các thời kỳ
Đoàn trưởng
(1959-đầu 1965): thiếu tướng Võ Bẩm
[sửa] Tư lệnh
Thiếu tướng Phan Trọng Tuệ (đầu 1965-cuối 1965),
Đại tá Hoàng Văn Thái (cuối 1965-cuối 1966),
Đại tá (sau lên Trung tướng) Đồng Sĩ Nguyên (cuối 1966-1976)
Tổng giám đốc hiện nay (Tư lệnh): Thiếu tướng Lương Sỹ Nhung
Chính ủy
Thiếu tướng Phan Trọng Tuệ (đầu 1965-cuối 1965),
Đại tá Vũ Xuân Chiêm (cuối 1965-1971),
Đại tá Đặng Tính (1971-1973),
Đại tá (1966), Thiếu tướng (1974) Hoàng Thế Thiện (1973-1975),
Đại tá Lê Xy (1975-1976)
Phó tư lệnh
Đại tá Hoàng Kiện (1972-1974)
(1959-đầu 1965): thiếu tướng Võ Bẩm
[sửa] Tư lệnh
Thiếu tướng Phan Trọng Tuệ (đầu 1965-cuối 1965),
Đại tá Hoàng Văn Thái (cuối 1965-cuối 1966),
Đại tá (sau lên Trung tướng) Đồng Sĩ Nguyên (cuối 1966-1976)
Tổng giám đốc hiện nay (Tư lệnh): Thiếu tướng Lương Sỹ Nhung
Chính ủy
Thiếu tướng Phan Trọng Tuệ (đầu 1965-cuối 1965),
Đại tá Vũ Xuân Chiêm (cuối 1965-1971),
Đại tá Đặng Tính (1971-1973),
Đại tá (1966), Thiếu tướng (1974) Hoàng Thế Thiện (1973-1975),
Đại tá Lê Xy (1975-1976)
Phó tư lệnh
Đại tá Hoàng Kiện (1972-1974)
(Nguồn tin: Từ điển Bách khoa Quân sự VN )
---------------------------------------------------------------
Một số hình ảnh tư liệu của đoàn 559
( sưu tầm)